Wiele osób uważa, że osobowość i temperament to określenia, które oznaczają to samo. Dlatego w języku potocznym bardzo często stosuje się je zamiennie. W psychologii natomiast osobowość oznacza nabyte cechy charakteru, sposób myślenia i działania, a temperament związany jest z wrodzonymi cechami, czyli np. z rodzajem reakcji na sytuacje trudne, a także z wrażliwością na bodźce zewnętrzne i doznania zmysłowe.

Co to jest temperament?

Temperamentem nazywamy cechy osobowości, które odziedziczyliśmy po swoich przodkach. Są one uwarunkowane genetycznie, a więc występują one niezależnie od czynników środowiskowych. Jakość tych cech w dużej mierze warunkuje to, w jaki sposób funkcjonujemy w życiu rodzinnym i towarzyskim poprzez nasze reakcje na bodźce zewnętrzne. Rodzaj temperamentu ujawnia się już na etapie wczesnego dzieciństwa. Można wówczas zwrócić uwagę na to czy dziecko często płacze, czy może jest zazwyczaj bardzo spokojne. Temperament stanowi więc podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości człowieka.

Typy temperamentu

Istnieją cztery podstawowe typy temperamentu, czyli melancholik, sangwinik, choleryk i flegmatyk.

• Melancholik jest poważny, spokojny i uległy. Swoją pracę wykonuje powoli, ale starannie. Do jego wad można zaliczyć pesymizm i unikanie kontaktów międzyludzkich. Melancholik to samotnik, który żyje w swoim małym świecie. Ma skłonność do depresji i wahań nastroju. Jego nadmierna wrażliwość skutkuje tym, że przejmuje się problemami innych osób, nawet jeśli go nie dotyczą.
• Sangwinik to osoba, którą emocje napędzają do działania. Sangwinik jest pogodny, uśmiechnięty i towarzyski, dlatego jest mu łatwo nawiązywać nowe znajomości. Często jednak podejmuje się ryzykownych wyzwań i ma problemy z systematycznością.
• Choleryka cechuje energiczność i niecierpliwość. Jest impulsywny i brakuje mu wyrozumiałości. W całości oddaje się swojej pasji, unikając stagnacji i powolnego działania.
• Flegmatyk nie lubi nagłych zmian. Jego życie opiera się na rutynowym działaniu. Dominują u niego cechy, tj. dokładność, skrupulatność, zdolność do wnikliwej i szczegółowej obserwacji oraz wyciągania wniosków.

Cechy osobowości człowieka

Cechy osobowości określają nasz stosunek do samych siebie i do innych ludzi. Podobnie jak w przypadku temperamentu, wyróżnia się 4 typy osobowości.

• Osobowość typu A. Ten typ dotyczy osób, które żyją w pośpiechu i dążą do perfekcji. Mają tendencję do rywalizacji przez co zdarza im się zachowywać w sposób agresywny. Doświadczają również trudności w nawiązywaniu prawidłowych i stałych relacji międzyludzkich.
• Osobowość typu B. U osób posiadających zespół cech typu B można dostrzec ich umiejętność w łatwym nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi. Rezygnują z dążenia do osiągnięcia ambitnych celów dla dobra swoich bliskich. Cechuje je cierpliwość i rozsądek.
• Osobowość typu C. Są to pesymiści, u których dominuje bezradność i uległość. Mają oni dużą skłonność do występowania depresji.
• Osobowość typu D. To osobowość stresowa. Takie osoby silnie przeżywają negatywne emocje i bardzo źle znoszą stres. Może występować u nich zahamowanie emocjonalne, które prowadzi do tłumienia negatywnych uczuć.

Wyróżnia się również typy osobowości uważane za patologiczne. Należą do nich, min. osobowość paranoiczna, zależna unikająca, narcystyczna, dyssocjalna czy histrioniczna. Są to zaburzenia osobowości, które często trudno jest je zdiagnozować z uwagi na złożoność ich cech.

Temperament jest zbiorem cech, które dziedziczymy po swoich przodkach. Określają one nasze naturalne reakcje na bodźce zewnętrzne. Cechy osobowość natomiast nabywamy przez całe życie, a bodźce środowiskowe z jakimi mamy do czynienia przekładają się na nasze działanie i postrzeganie świata.